Όμορφα δόντια

Όλα για την αισθητική
Σήμερα η βιομηχανία του χαμόγελου αποφέρει μεγάλα κέρδη. Στις ΗΠΑ ο κύκλος των οδοντιατρικών εργασιών φτάνει τα είκοσι δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Δεν είναι τυχαίο ότι η αισθητική οδοντιατρική είναι της μόδας, έστω κι αν δεν υφίσταται ως ειδικότητα. "Είναι όρος του μάρκετινγκ, αφού δεν υπάρχει τέτοια έδρα στα πανεπιστήμια" διευκρινίζει η κα. Ευγενία Μιχαηλίδου, χειρουργός οδοντίατρος. Και συνεχίζει: "Περιλαμβάνει τις θήκες, τις όψεις πορσελάνης, ό,τι προσθετικό μπαίνει για να καλυτερεύσει το χαμόγελό μας. Ωστόσο τους Έλληνες ενδιαφέρει περισσότερο η αισθητική παρά η λειτουργικότητα, ξεχνώντας ότι μιλάμε για κάτι εφήμερο".



Αν στη χώρα μας λατρεύουμε το δόγμα "απέξω εμφάνιση", στις ΗΠΑ η λατρεία του χαμόγελου ξεκινά από νωρίς. Τα παιδιά κάνουν προληπτικά ορθοδοντική, προετοιμάζοντας έτσι το στόμα τους να δημιουργήσει ωραίες γωνίες. Όσο για τους αστέρες του Χόλιγουντ, προσθέτουν θήκες και όψεις, κατασκευές από φλοίδα πορσελάνης, οι οποίες κολλάνε στην εξωτερική επιφάνεια του δοντιού. Μ' αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται αλλαγή του σχήματος, του χρώματος και του μεγέθους του. "Σήμερα τα υλικά είναι προηγμένα. Το πιο σημαντικό όμως για την επίτευξη της αισθητικής και την απόδοση της φυσικότητας είναι η σωστή επέμβαση του οδοντιάτρου σε συνδυασμό μ' έναν πολύ καλό οδοντοτεχνίτη. Σε όλες τις περιπτώσεις πάντως, το σημαντικότερο είναι το ποιος επεμβαίνει" τονίζει η κα. Μιχαηλίδου.

Εν λευκώ
Στο κυνήγι της όμορφης οδοντοστοιχίας περιλαμβάνεται και η λεύκανση. Κάποτε επιστρατεύονταν φύλλα φασκόμηλου, στις μέρες μας όμως έχουμε περισσότερες επιλογές. "Η λεύκανση γίνεται στο οδοντιατρείο σε διάστημα μερικών ραντεβού. Εφαρμόζεται τοπικά ζελ με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε υπεροξείδιο του καρβαμιδίου. Ένας άλλος τρόπος είναι το λέιζερ. Η διαδικασία διαρκεί μία ώρα και είναι πιο επεμβατική. Μια επίσκεψη μπορεί να κοστίσει περίπου 900 ευρώ" διευκρινίζει η κα. Μιχαηλίδου. Το αποτέλεσμα δεν είναι πάντα "άσπρα δόντια ξέξασπρα". "Αυτό εξαρτάται από το φυσικό χρώμα. Συνήθως τα δόντια ανοίγουν δύο με τρεις τόνους. Eπιπλέον δεν πρέπει να υπάρχουν άλλα προβλήματα στο στόμα, όπως ενεργή τερηδόνα" συμπληρώνει. Μοναδικό τίμημα της λεύκανσης είναι η πρόσκαιρη ευαισθησία στο κρύο. Οι λάτρεις του καπνού και του τσιγάρου θα πρέπει να επαναλαμβάνουν τη διαδικασία μία φορά το χρόνο, εκτός κι αν επιλέξουν την καινοτόμο μέθοδο εξ Αμερικής "Κάν' το μόνος σου", ένα σύστημα για οικιακή χρήση.

Μέσα στο δόντι
Η σωστή φροντίδα των δοντιών από την παιδική ηλικία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για ένα υγιές και όμορφο χαμόγελο. Τι ακριβώς πρέπει να κάνουμε για να το πετύχουμε;
Αν ένα παιδί έχει λαμπερό χαμόγελο το χρωστάει στη μητέρα του. Πράγματι "η ποιότητα των δοντιών μας εξαρτάται από τρεις παράγοντες: τα γονίδια (κληρονομικότητα), τη στοματική υγιεινή και τη διατροφή, πάντα σε σχέση με την αντίδραση που έχει ο κάθε οργανισμός στα μικρόβια" επισημαίνει ο κ. Κωνσταντίνος Τσιχλάκης, καθηγητής οδοντιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συμπέρασμα; Η υγεία των δοντιών των παιδιών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό τόσο από τους γονείς όσο και από το περιβάλλον, καθώς, πέρα από την κληρονομικότητα, η φροντίδα τους και οι διατροφικές συνήθειες που αναπτύσσουμε στην παιδική ηλικία εξαρτώνται από την παιδεία και τον πολιτισμό μας.

Συχνά κάποιες μητέρες πιστεύουν ότι δεν πειράζει που χαλάνε τα πρώτα δόντια του παιδιού, αφού θα τα αλλάξει. Οι παιδοδοντίατροι ωστόσο τονίζουν ότι η κατάσταση των πρώτων δοντιών καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την υγεία των μόνιμων, επηρεάζοντας ακόμα και την άρθρωση ενός παιδιού. "Τα πρώτα δόντια πρέπει να διατηρηθούν, αν είναι δυνατόν, σε άριστη κατάσταση. Τα βακτηρίδια μεταδίδονται από τα πρώτα στα μόνιμα δόντια" εξηγεί ο κ. Τσιχλάκης.

Ένοχα γλυκά
Η καλύτερη τροφή για τα βακτηρίδια είναι τα σάκχαρα. Δυστυχώς, τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε σάκχαρα δεν είναι λίγα. Τα γλυκά περιέχουν ζάχαρη, τα φρούτα φρουκτόζη και το γάλα λακτόζη. Στο στόμα μας υπάρχουν 500 διαφορετικά είδη βακτηριδίων. Απ' αυτά, τουλάχιστον είκοσι παράγουν μεγάλες ποσότητες οξέων. Οι όξινες ουσίες διαβρώνουν το σμάλτο των δοντιών και μπορεί να προκαλέσουν περιοδοντίτιδα και άλλες ασθένειες των ούλων. Στην ένωση κάποιων βακτηριδίων οφείλεται και ο σχηματισμός της λεπτής βιοεπίστρωσης που ονομάζεται μικροβιακή πλάκα. Η πλάκα μπορεί να καταπολεμηθεί με το σωστό βούρτσισμα -από τα πάνω προς τα κάτω- καθώς και με τη χρήση οδοντικού νήματος. Καλό είναι πάντως να τρώμε γλυκά κάποια συγκεκριμένη ώρα της μέρας, πριν από το πλύσιμο των δοντιών, και να αποφεύγουμε την κατανάλωση όξινων ποτών -περιέχουν φωσφορικό, κιτρικό οξύ- όπως η πορτοκαλάδα, τα οποία καταστρέφουν το σμάλτο.

Καθημερινή ιεροτελεστία
Ποια είναι η κατάλληλη οδοντόβουρτσα; "Πρέπει να είναι εύχρηστη και ευέλικτη, ώστε να φτάνει σε όλες τις γωνίες του στόματος" αναφέρει ο κ. Κώστας Μάρκου, χειρουργός-οδοντίατρος. Τονίζει ότι "η απλή οδοντόβουρτσα είναι συχνά πιο αποτελεσματική από την ηλεκτρική, καθώς μπορούμε να ελέγξουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια την κίνηση και τη φορά της".

Όσο για την οδοντόκρεμα, η Αμερικανική Οδοντιατρική Ένωση (ADA) δίνει σημασία στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα. Μικρή ποσότητα, όση το νύχι του μικρού μας δαχτύλου, είναι αρκετή, εφόσον είναι φθοριούχος. Το φθόριο αναστέλλει τη δράση των βακτηριδίων και δυσκολεύει την προσκόλληση των οξέων στα δόντια. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η αντιβακτηριδιακή δράση του σάλιου που αποστειρώνει το στόμα.

Πόσο συχνά πρέπει να πλένουμε τα δόντια μας; Η ADA θεωρεί αρκετές τις δύο φορές ημερησίως. Παράλληλα οι οδοντίατροι τονίζουν ότι τουλάχιστον μία φορά τη μέρα πρέπει να χρησιμοποιείται το οδοντικό νήμα. Για τον τρόπο χρήσης του ο κ. Μάρκου εξηγεί: "Τυλίγοντας το νήμα στον παράμεσο κάθε χεριού, το τεντώνουμε με τη βοήθεια του δείκτη και του αντίχειρα και το οδηγούμε ανάμεσα στα δόντια, ώστε να φτάνει μέχρι τα ούλα, χωρίς να τα πληγώνει. Έπειτα το τυλίγουμε γύρω από το δόντι, ώστε να πάρει το σχήμα μισοφέγγαρου, και το κατευθύνουμε προς την κορυφή του δοντιού. Για το επόμενο δόντι πρέπει να χρησιμοποιούμε άλλο τμήμα του νήματος".

Από μικρός στο φθόριο
Το φθόριο πρέπει να χορηγείται σε παιδιά ηλικίας έως δώδεκα ετών. Ο λόγος; Η συγκεκριμένη ουσία προσκολλάται στο σμάλτο των δοντιών και τα κάνει πιο ανθεκτικά στις επιθέσεις των βακτηριδίων ακριβώς κατά την περίοδο που αναπτύσσεται η οδοντοφυΐα. Έρευνες στις ΗΠΑ καταδεικνύουν τη σπουδαιότητά του. Το 1945 το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας πρόσθεσε φθόριο στο πόσιμο νερό μιας ολόκληρης περιοχής, του Γκραν Ράπιντς στο Μίσιγκαν, όπου ζούσαν περίπου 30.000 παιδιά. Όπως παρατηρήθηκε, οι περιπτώσεις τερηδόνας μειώθηκαν κατά 60%. Φυσικά όλες οι υπερβολές εγκυμονούν κινδύνους. Χρειάζεται προσοχή στην ποσότητα του φθορίου που εισάγουμε στον οργανισμό μας, καθώς η υπερβολική κατάποση φθοριούχων ουσιών μπορεί να προκαλέσει σκούρες κηλίδες στα δόντια.

Στον οδοντίατρο
Η πλέον κατάλληλη ηλικία για την πρώτη επίσκεψη στον οδοντίατρο είναι μεταξύ πέντε και εφτά ετών, ώστε το παιδί να εξοικειωθεί με το περιβάλλον του οδοντιατρείου. Αν υπάρχουν σοβαρές ασυμμετρίες στο στόμα πρέπει να αντιμετωπιστούν στην ηλικία από έξι μέχρι και οχτώ ετών, οπότε η επέμβαση του ορθοδοντικού είναι πιο αποτελεσματική. Στην πρώτη επίσκεψη ο οδοντίατρος μπορεί να προχωρήσει σε προσωρινές εμφράξεις. Πρόκειται για πλαστικές ουσίες που απλώνονται στη στεφάνη των δοντιών. Στην έμφραξη αποδίδει η ADA, που μειώνει σημαντικά τα κρούσματα τερηδόνας σε παιδιά ηλικίας 6-14 ετών.

Ο ετήσιος έλεγχος των δοντιών μας, όσο δυσάρεστη κι αν φαίνεται σε κάποιους η επίσκεψη στον οδοντίατρο, είναι απαραίτητος. Αν παρατηρήσουμε στα δόντια μας κάποια λευκή ασβεστώδη κηλίδα, αν αγγίξουμε με τη γλώσσα μας κάποια οπή ή νιώσουμε πόνο, πρέπει οπωσδήποτε να αποταθούμε σε κάποιον ειδικό. Όπως τονίζουν οι οδοντίατροι, οι Έλληνες παρουσίασαν βελτίωση στον τομέα της στοματικής υγιεινής σε σχέση με ό,τι ίσχυε πριν από είκοσι χρόνια. Πρέπει όμως να γίνουν ακόμα αρκετά βήματα. "Αυτοί που έρχονται τακτικά για έλεγχο και προσέχουν περισσότερο τα δόντια τους είναι κυρίως οι πιο εύποροι και μορφωμένοι πολίτες" επισημαίνει ο κ. Τσιχλάκης.

Γιατρέ, πονάω!
Κάποιες φορές το είδος του πόνου μπορεί να είναι ενδεικτικό της πάθησης. Όταν ο πόνος εκδηλώνεται κατά τις εναλλαγές κρύου και ζεστού και μετά σταματάει, πιθανόν να έχουμε τερηδόνα. Αν ο πόνος που προκαλεί η αλλαγή της θερμοκρασίας διαρκεί, είναι παλμικός ή τόσο έντονος ώστε να μας κρατά ξάγρυπνους είτε οξύνεται όταν πιέζουμε το επίμαχο σημείο ή λυγίζουμε τον αυχένα, τότε η τερηδόνα έχει φτάσει στον πολφό, τη μαλακή και ευαίσθητη ουσία που υπάρχει στην κοιλότητα κάθε δοντιού. Στην περίπτωση αυτή δεν αρκεί να καταφύγουμε στα παυσίπονα και να παραμελήσουμε τη μόλυνση, η οποία μπορεί να εξαπλωθεί στη γνάθο και να χάσουμε εξαιτίας της το δόντι.

Η τσίχλα κάνει καλό
Οι τσίχλες που περιέχουν ξυλιτόλη βοηθούν στην καταπολέμηση της τερηδόνας, σύμφωνα με τον Γκάρι Χίλντεμπραντ, καθηγητή οδοντιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, στις ΗΠΑ. Αρκεί να μασήσουμε μια τσίχλα που περιέχει τη συγκεκριμένη γλυκαντική ουσία τρεις φορές τη μέρα επί πέντε λεπτά, για να δούμε τα πρώτα αποτελέσματα. Αλλά και η δική μας μαστίχα Χίου, που χρησιμοποιείται και στην παρασκευή οδοντόκρεμας και στοματικού διαλύματος, έχει αντιμικροβιακή δράση και συμβάλλει στη διατήρηση της καλής υγείας των δοντιών. Γι' αυτό, μασάτε άφοβα!

Για όλα υπάρχει λύση
Ουλίτιδα, τερηδόνα, περιοδοντίτιδα: Με την κατάλληλη θεραπεία μπορούμε να σώσουμε τα δόντια μας.
O υπ' αριθμόν ένα κίνδυνος για την υγεία των δοντιών μας είναι η περιοδοντίτιδα. "Πρόκειται για μια ασυμπτωματική ασθένεια, μια χρόνια νόσο η οποία δεν εμφανίζει συμπτώματα. Καταστρέφει το οστό που στηρίζει τα δόντια, με αποτέλεσμα αυτά να κουνιούνται και τελικά να πρέπει να βγουν" εξηγεί η κα. Μιχαηλίδου. Πώς προκαλείται; "Από την πολύ κακή στοματική υγιεινή ή από συνωστισμένα δόντια που βρίσκονται σε λάθος θέση και δεν επιτρέπουν τον καθαρισμό. Επίσης από κακές οδοντιατρικές εργασίες, για παράδειγμα, ένα σφράγισμα τα όρια του οποίου πιέζουν τα ούλα. Τέλος, ο καπνός είναι ένας προδιαθεσικός παράγοντας˙ δηλαδή αν κάποιος καπνίζει έχει περισσότερες πιθανότητες να πάθει περιοδοντίτιδα" συμπληρώνει.

Τα ούλα που ματώνουν είναι το πρώτο σημάδι που θα πρέπει να μας ανησυχήσει, αφού έχει αρχίσει να σχηματίζεται μια σκληρή ουσία που ονομάζεται πέτρα. Σταδιακά αυτή θα καλύψει το κάτω μέρος των δοντιών που έρχεται σ' επαφή με τα ούλα, τα οποία, καθώς θα ερεθίζονται συνεχώς, θα χάσουν τις ίνες που τα συνδέουν με τις ρίζες των δοντιών.

Επίθεση βακτηρίων
Έχει διαπιστωθεί ότι το 90% των περιπτώσεων περιοδοντίτιδας οφείλεται στην ανεξέλεγκτη δράση των αναερόβιων βακτηρίων, πολύ επιθετικών μικροβίων που ζουν σε περιβάλλον χωρίς οξυγόνο. Οι εισβολείς επιτίθενται στα ούλα, τα οποία κοκκινίζουν, πρήζονται και ματώνουν, ειδικά αν ο ασθενής είναι καπνιστής. "Είναι απαραίτητο να χρησιμοποιούμε οδοντικό νήμα ή, ακόμα καλύτερα, μεσοδόντια βουρτσάκια που εισχωρούν σε περιοχές όπου δεν μπορεί να επέμβει η οδοντόβουρτσα" αναφέρει η κα. Μιχαηλίδου. Η περιοδοντίτιδα χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση γιατί μπορεί να προσβάλει ακόμα και το οστό της γνάθου, με αποτέλεσμα τα δόντια να αρχίσουν να κουνιούνται επικίνδυνα.

Επιχείρηση καθαρισμός
Σε βεβαρημένες περιπτώσεις η περιοδοντίτιδα αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση. Στις υπόλοιπες "ο οδοντίατρος καθαρίζει την πέτρα ή τρυγία και στη συνέχεια εκπαιδεύει τον ασθενή να πλένει σωστά και προσεκτικά τα δόντια του. Ο καθαρισμός γίνεται είτε με υπέρηχο είτε με εργαλεία χειρός. Πάντοτε ο οδοντίατρος πρέπει να έχει την υπομονή να καθαρίσει τις περιοχές όπου κρύβεται η πέτρα. Όσο για τα αντιβιοτικά, βοηθούν μόνο στις περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητο" εξηγεί η κα. Μιχαηλίδου.

Η περιοδοντίτιδα δεν προσβάλλει μόνο τα δόντια. "Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα μικρόβια που ευθύνονται γι' αυτή τη νόσο βρίσκονται στις αθηρωματικές πλάκες, πάνω στις αρτηρίες. Θα μπορούσαν να συσχετίζονται με διάφορες ασθένειες όπως το έμφραγμα και γενικότερα οι καρδιοπάθειες. Κυρίως όποιος πάσχει από ενεργή περιοδοντίτιδα έχει μικροβιακό φορτίο που ίσως επιβαρύνει την υγεία του γενικότερα. Προς το παρόν βρισκόμαστε ακόμα στο στάδιο της μελέτης και δεν μπορούμε να εξάγουμε σαφή συμπεράσματα" διευκρινίζει.

Το χάος
Όταν χάνεται ένα φυσικό δόντι, είτε εξαιτίας της περιοδοντίτιδας είτε εξαιτίας ενός ατυχήματος, δημιουργείται ένα αντιαισθητικό κενό. Μέχρι πρόσφατα η δημοφιλέστερη μέθοδος αντικατάστασης ήταν η γέφυρα, ένα ξένο δόντι που στηριζόταν στα δύο γειτονικά και κάλυπτε το κενό. Σήμερα τις γέφυρες αντικατέστησαν τα οδοντικά εμφυτεύματα. Η μέθοδος αυτή, επινόηση του Σουηδού ερευνητή Ίνγκβαρ Μπρόνεμαρκ, μετράει πάνω από πενήντα χρόνια ζωής. Πειραματιζόμενος για την αποκατάσταση της κνήμης ενός κουνελιού, ανακάλυψε την ικανότητα του οστού να σταθεροποιείται αγκαλιάζοντας ένα μικροσκόπιο από τιτάνιο. Όπως εξηγεί η κα. Μιχαηλίδου, "το συγκεκριμένο υλικό είναι βιοσυμβατό με τον ανθρώπινο οργανισμό και καθώς δεν είναι μόσχευμα απαλείφεται ο κίνδυνος ανοσολογικής αντίδρασης. Το σημαντικότερο στην όλη διαδικασία είναι να γίνει σωστή επούλωση του οστού γύρω από την τεχνητή ρίζα".


Άξονες στήριξης
Ο οδοντίατρος, αφού εκτιμήσει τη στοματική κατάσταση του ασθενούς του, αποφασίζει πόσα εμφυτεύματα χρειάζονται και πού. Με μια χειρουργική επέμβαση τα τοποθετεί σε συγκεκριμένες περιοχές. Στη συνέχεια το οστό θα αρχίσει σταδιακά να αγκαλιάζει το εμφύτευμα και να δημιουργεί έναν ισχυρό δεσμό, όπως συμβαίνει με τις ρίζες των φυσικών δοντιών. Μετά από τρεις με έξι μήνες αρχίζει η διαδικασία κατασκευής προσθετικών δοντιών πάνω στην "πλατφόρμα" των εμφυτευμάτων, τα οποία στηρίζονται σε ειδικούς άξονες που ονομάζονται κολοβώματα. Αν ο ασθενής έχει υψηλές αισθητικές απαιτήσεις κατασκευάζονται από πορσελάνη ή χρυσό. Όσο για τη διαδικασία τοποθέτησής τους, ανάλογα με την περίπτωση είναι τόσο απλή ώστε δεν απαιτείται ούτε τοπική αναισθησία.

Πόσο πάει το δόντι;
Πόσο πλατιά χαμογελούν οι Έλληνες; Μήπως τους εμποδίζουν οι αραιές επισκέψεις στον οδοντίατρό τους; Αν ναι, τι φταίει; Οι πανάκριβες θεραπείες;
Τον προηγούμενο χρόνο προσέφυγαν στον Οδοντιατρικό Σύλλογο Αθηνών περισσότεροι από τριάντα ασθενείς οι οποίοι υπέστησαν βλάβες από οδοντιάτρους χωρίς πτυχίο. Σ' αυτούς δεν περιλαμβάνονται και αρκετοί κάτοικοι της Βόρειας Ελλάδας, που επισκέφτηκαν οδοντιατρεία γειτονικών χωρών με παρεχόμενες υπηρεσίες αμφίβολης ποιότητας. Εμφανίστηκε μάλιστα κάποιος πλανόδιος κομπογιαννίτης που περιόδευε τα χωριά της Ηπείρου προσφέροντας τις υπηρεσίες του με μια τανάλια!

Στην Ελλάδα ο κλάδος των οδοντιάτρων απειλείται από την ανεργία. Η αναλογία-ρεκόρ στη χώρα μας είναι ένας οδοντίατρος ανά 950 κατοίκους, ενώ στη Βρετανία η ίδια αναλογία είναι ένας ανά 2.450 κατοίκους και στην Πορτογαλία ένας ανά 4.090 κατοίκους. Παρ' όλα αυτά, πολλοί νέοι αφιερώνουν πέντε χρόνια από τη ζωή τους για να σπουδάσουν οδοντιατρική.

Παπούτσι από τον τόπο σου...
Η αιτία για την οποία πολλοί Έλληνες καταφεύγουν σε γειτονικές χώρες είναι η εξοικονόμηση χρημάτων. Ποιο είναι όμως το επίπεδο των υπηρεσιών που απολαμβάνουν; Σύμφωνα με τον κ. Κωνσταντίνο Μεσθανέα, πρόεδρο του Οδοντιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, "το 70% των ασθενών αυτών αναγκάζονται να επαναλάβουν τη θεραπεία μέσα σε διάστημα έξι μηνών σε Έλληνες οδοντιάτρους". Φυσικά, αν ο Έλληνας οδοντίατρος κάνει άσχημα τη δουλειά του θα αποζημιώσει τον πελάτη. Δεν ισχύει όμως το ίδιο και με τον Βαλκάνιο συνάδελφο...

Λιτά ταμεία
Γεγονός παραμένει ότι ο οδοντίατρος κοστίζει ακριβά στην Ελλάδα. Όπως δηλώνει ο κ. Γιάννης Μπαλατσούκας, γενικός γραμματέας της Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας, "αυτό συμβαίνει γιατί τα ασφαλιστικά ταμεία στην Ελλάδα καλύπτουν στην καλύτερη περίπτωση μόλις το 40% του κόστους κάποιας θεραπείας. Το αντίστοιχο ποσοστό σε χώρες όπως η Γερμανία ξεπερνά το 80%".
Επιπλέον, σύμφωνα με στοιχεία του Οδοντιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, οι εταιρείες παραγωγής οδοντιατρικού υλικού πωλούν τα προϊόντα τους σε διπλάσιες τιμές στην Ελλάδα σε σχέση με τις γειτονικές βαλκανικές χώρες, που η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών είναι ακόμα πολύ μικρή. Έτσι, ενώ η ελάχιστη τιμή για ένα διπλό σφράγισμα κοστολογείται στα 23 ευρώ, στα Σκόπια κοστίζει μόλις 10 ευρώ.